Voorschrift hoe het Openbaar Ministerie zijn taak moet vervullen. Officieel bevel van de minister van Justitie aan het Openbaar Ministerie om een zaak op een bepaalde manier af te handelen.

Vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie (OM) bij een gerechtshof. De taak van een AG komt overeen met die van de officier van justitie bij de rechtbank. Bij de Hoge Raad is de AG adviseur van de Hoge Raad. Deze AG werkt niet voor het Openbaar Ministerie.

Ondertekend schriftelijke stuk dat als bewijs kan dienen.

Toewijzing door de rechter van een advocaat die (kosteloos) rechtsbijstand verleent aan verdachten, vreemdelingen of psychiatrische patiënten die in bewaring zijn gesteld, zonder dat zij daartoe zelf een verzoek hoeven indienen.

Ook wel: hoger beroep. De mogelijkheid om, als men het niet eens is de uitspraak, een nieuwe uitspraak van een hogere rechter te vragen. In hoger beroep gaan bij de Hoge Raad heet geen ‘appel’ maar ‘cassatie’.

Uitspraak van een gerechtshof of de Hoge Raad in een civiele dagvaardings- procedure of van een strafzaak.

Rechtsgebied. Nederland is verdeeld in elf arrondissementen.

Het kantoor van het OM in een arrondissement. Op het arrondissementsparket werken de officieren van justitie en ondersteunend personeel onder leiding van een hoofdofficier van justitie.

De mogelijkheid voor rechtstreeks belanghebbenden om te klagen als door het OM besloten is om een strafbaar feit niet (verder) te vervolgen. De beslissing om al dan niet alsnog te vervolgen wordt dan ter beoordeling aan het gerechtshof voorgelegd.

Iemand die door een strafbaar feit schade heeft ondervonden. Een benadeelde kan zich  in het strafproces ‘voegen’ om als slachtoffer schadevergoeding van de dader te vorderen.

Inbeslagneming van voorwerpen waarmee strafbare feiten zijn gepleegd, bijvoorbeeld omdat ze nodig zijn voor het bewijs of omdat ze gevaarlijk zijn, of om criminele winsten af te romen. Dit beslag geschiedt in opdracht van de officier van justitie.

Uitreiking van gerechtelijke stukken, zoals een dagvaarding, een oproeping of een vonnis, aan een verdachte, een getuige, een gedaagde partij of belanghebbende.

De verplichting tot het leveren van bewijs in een proces.

Middelen die een rechter overtuigen. De rechter gebruikt deze voor het motiveren van het vonnis.

In beroep gaan bij de Hoge Raad tegen een beslissing van een lagere rechter.

Tegenonderzoek door een deskundige.

Dagvaarding waarin aan de verdachte meerdere feiten worden verweten.

Een overeenkomst of regeling c.q. schikking tussen partijen waardoor de rechter geen uitspraak meer hoeft te doen. Het is een contract tussen slachtoffer en dader waarin de schade wordt vergoed.

(Mede)pleger van een strafbaar feit of degene die het feit heeft uitgelokt.

Oproep om voor het gerecht te verschijnen.

Strafbaar feit.

Het iemand van het leven beroven zonder dat sprake is van een van tevoren beraamd plan.

Middelen die bij een strafrechtelijk onderzoek kunnen worden gebruikt tegen de wil van de verdachte. Bijvoorbeeld: fouilleren, afluisteren, huiszoeking. / Pressiemiddelen ter uitoefening van bestuursdwang om naleving van wettelijke voorschriften te bewerkstelligen.

Strafrechter die beslist over economische vergrijpen, zoals overtreding van de winkelsluitingswet of de warenwet.

De plechtige verklaring van een getuige op de zitting dat hij de waarheid zal spreken. Hij is dit verplicht. Als hij opzettelijk een valse verklaring aflegt, maakt hij zich schuldig aan meineed.

Straf die de verdachte volgens de officier van justitie zou moeten krijgen.

Door een elektronische chip in een niet te verwijderen enkelband kan op afstand worden gecontroleerd of een veroordeelde zich aan zijn voorwaarden bij een voorwaardelijke straf houdt.

Verzamelnaam voor officiële stukken die uitsluitend door een gerechts- deurwaarder kunnen worden uitgebracht, bijvoorbeeld een dagvaarding.

Iemand die als vertegenwoordiger namens een partij optreedt in de procedure.

Getuige in een strafproces die wordt opgeroepen door de officier van justitie. De getuige legt in de regel een verklaring af die belastend is voor de verdachte.

Getuige in een strafproces die is opgeroepen door de verdachte of zijn advocaat. Deze getuige legt vaak ontlastende verklaringen af.

Een vorm van voorlopige hechtenis. Daaraan vooraf gaat de door de rechter-commissaris bevolen bewaring. De raadkamer van de rechtbank beslist over gevangenhouding.

De persoon die de rechter op de zitting ondersteunt en een verslag maakt van de zitting.

Het bedrag dat aan een gerecht moet worden betaald als men een civiele zaak of bestuursrechtzaak start, of daarin gedaagde is.

Afkorting voor Het Alternatief. Het Halt-bureau kan onbetaald werk opdragen als alternatief voor een boete of gevangenisstraf bij kleine vergrijpen zoals vernielingen of diefstalletjes.

Vorm van vrijheidsstraf, die bijvoorbeeld wordt opgelegd bij overtredingen of bij het niet betalen van een boete.

Het vrijlaten van verdachten die in voorlopige hechtenis zitten of van veroor- deelden die hun straf bijna hebben uitgezeten.

Buitengewoon rechtsmiddel tegen onherroepelijke veroordelingen in strafzaken. Kan bij de Hoge Raad worden aangevraagd wanneer zich een nieuw gegeven (een ‘novum’) aandient dat bij het onderzoek op de zitting aan de rechter nog niet bekend was.

Het gebouw waar verdachten zitten die nog niet zijn voorgekomen en die in voorlopige hechtenis zitten. Ook bestemd voor personen die een licht vergrijp hebben begaan en daarvoor een hechtenisstraf kregen.

Het doorzoeken van een woning om goederen in beslag te nemen.

Hogere politieman met speciale opleiding en speciale bevoegdheden die bij opsporing en vervolging het OM assisteert.

Schade die veroorzaakt is door verdriet, smart of geestelijk gemis. In tegenstelling tot materiële schade is deze schade niet direct in geld uit te drukken. De vergoeding die wordt uitgekeerd om deze te vergoeden heet smartengeld.

In het strafrecht: voorlopige hechtenis in opdracht van de rechter-commissaris. In het vreemdelingenrecht: opsluiting van iemand die niet over geldige verblijfspapieren beschikt. In het kader van de Wet Bijzondere Opneming Psychiatrische Ziekenhuizen: gedwongen opname in een psychiatrische inrichting van iemand die psychisch gestoord is en een gevaar vormt voor zichzelf of zijn omgeving.

Het vasthouden van de verdachte als dat nodig is voor het onderzoek. De (hulp)officier van justitie beslist hierover.

Strafrecht voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Kinderen jonger dan 12 jaar kunnen niet strafrechtelijk worden vervolgd. 16- en 17- jarigen kunnen volgens de regels van het volwassenenstrafrecht worden berecht als de ernst van het delict, hun persoonlijkheid of de omstandigheden waaronder het feit is begaan daar aanleiding voor geeft. Jongeren van 18 tot 23 jaar kunnen op grond van hun persoonlijkheid volgens de regels van het jeugdstrafrecht berecht worden. De rechter bepaalt welk recht van toepassing is.

De dienst die na veroordeling misdrijven op naam registreert en deze strafrechtelijke gegevens onder bepaalde voorwaarden verstrekt (bijvoorbeeld ten behoeve van een Verklaring omtrent het gedrag).

Een delict dat alleen kan worden vervolgd als er een klacht is ingediend, bijvoorbeeld in geval van belediging.

Procedure om in een spoedeisende civiele zaak snel een beslissing van de rechtbank te krijgen. Dit is een voorlopige uitspraak.

Een uitspraak heeft ‘kracht van gewijsde’ als daartegen geen beroep meer mogelijk is.

Een maatregel kan worden opgelegd na het begaan van een strafbaar feit. Er kunnen maatregelen worden opgelegd in plaats van een straf of naast een straf. Voorbeelden zijn: terbeschikkingstelling (tbs), plaatsing in een psychiatrisch ziekenhuis, ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel, onttrekking van voorwerpen aan het verkeer.

Schade die direct in geld is uit te drukken.

Een valse eed. Getuigen die opzettelijk niet de waarheid spreken bij de rechter, maken zich schuldig aan meineed.

De rechtsprekende instantie die belast is met de behandeling van strafzaken die zijn begaan door militairen.

Strafrechtelijk vergrijp. In het strafrecht wordt een onderscheid gemaakt overtredingen en misdrijven. Overtredingen worden doorgaans berecht door de kantonrechter, misdrijven door de afdeling strafrecht van de rechtbank.

Het opzettelijk en volgens plan (met voorbedachten rade) iemand van het leven beroven.

Procedure om buiten het strafrecht om lichte verkeersovertredingen bestuursrechtelijk af te doen.

Een term in het strafrecht voor de regel dat iemand niet twee keer voor hetzelfde feit kan terechtstaan en mag worden gestraft.

Niet vatbaar voor berechting. De niet-ontvankelijkheid wordt bepaald door de rechter. Een zaak is niet-ontvankelijk als het niet tot een inhoudelijke behandeling komt omdat er niet is voldaan aan formele vereisten. In het strafrecht kan ook het OM niet ontvankelijk zijn als (bijvoorbeeld) de opsporing en vervolging niet fatsoenlijk zijn verlopen.

Het niet mogen terugsturen van asielzoekers vanwege de gevaren die hen bedreigen in het land van herkomst.

Het plegen van een strafbaar feit om jezelf of een ander te beschermen tegen een onmiddellijke bedreiging.

Als iemand de grens overschrijdt van de noodzakelijke verdediging (nood- weer), bijvoorbeeld omdat hij in paniek raakt, kan sprake zijn van noodweer exces.

Vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie in de rechtszaal. De officier van justitie heeft de leiding van het opsporingsonderzoek in strafzaken.

Het benoemen van een curator voor een persoon die zijn financiële zaken door lichamelijke of geestelijke oorzaken niet meer goed zelf kan regelen.

Bewijs dat het Openbaar Ministerie niet volgens de regels van het recht heeft verkregen.

Het niet toerekenen van een strafbaar feit aan de dader vanwege zijn psychische toestand.

Beslissing van de rechter als hij vindt dat de verdachte het tenlastegelegde feit wel heeft gepleegd, maar dit feit of de verdachte niet strafbaar is.

Straf die daadwerkelijk wordt uitgevoerd.

Het Openbaar Ministerie geeft leiding aan het opsporingsonderzoek van de politie en vervolgt verdachten.

Het uitgangspunt dat een officier van justitie zelf beslist of een strafbaar feit wordt vervolgd. Als de officier beslist om niet te vervolgen dan kan een belanghebbende daarover een klacht indienen bij het gerechtshof met het verzoek alsnog opdracht te geven tot vervolging.

Licht strafrechtelijk vergrijp. De strafwetgeving onderscheidt overtredingen en misdrijven. Overtredingen worden in de regel berecht door de kantonrechter van de rechtbank, misdrijven door de afdeling strafrecht van de rechtbank.

(TBS-passant) Veroordeelde die in afwachting is van een plaats in een TBS-kliniek.

Gevangenis of huis van bewaring.

Regeling dat elke verdachte, vreemdeling of psychiatrische patiënt die in bewaring wordt gesteld op het politiebureau of in een psychiatrisch ziekenhuis automatisch wordt bezocht door een advocaat om zijn of haar rechten te bespreken.

Alleensprekende rechter van de rechtbank in strafzaken die niet zo ingewikkeld zijn en waarin niet meer dan één jaar gevangenisstraf wordt geëist.

Schriftelijk verslag van hetgeen op rechtszittingen aan de orde is gekomen. Officieel schriftelijk verslag van politieambtenaren met feiten die ze hebben waargenomen en met een verklaring die ze hebben opgetekend uit de mond van een verdachte of getuige.

De rechter kan iemand tot een voorwaardelijke straf veroordelen. De straf wordt dan niet uitgevoerd onder de voorwaarde dat de verdachte zich gedurende de proeftijd aan een aantal afspraken houdt en niet opnieuw in de fout gaat. Deze voorwaarden zijn door de rechter in zijn vonnis opgelegd.

Zitting waarop een zaak niet inhoudelijk wordt behandeld. Een pro-forma zitting vindt plaats als een zaak binnen een bepaalde termijn op een zitting moet zijn geweest, maar het nog te vroeg is om deze inhoudelijk te behandelen.

Rechter die het onderzoek naar één of meer strafbare feiten leidt.

Herhaling van strafbaar gedrag.

Instelling die het herintreden in de maatschappij van veroordeelden wil bevorderen. De reclassering geeft ook voorlichting aan de rechter over de persoon van de verdachte.

De aanklacht van de officier van justitie tijdens een strafproces waarin hij de feiten op een rij zet, zijn mening geeft over het bewijs en op grond daarvan een bepaalde straf eist. De officier van justitie kan ook vrijspraak vragen.

Getuigenverhoor dat in opdracht van de behandelend rechter door een andere instantie (meestal een rechtbank in het buitenland) wordt uitgevoerd.

Tussentijdse overeenkomst tussen partijen waarmee het conflict is opgelost voordat de civiele of bestuursrechter een uitspraak heeft gedaan.

Wat in het civiel en bestuursrecht een descente of plaatsopneming wordt genoemd, heet in het strafprocesrecht een schouw: een bezichtiging op de plaats van het delict.

Bevoegdheid van de politie of officier van justitie om de zaak niet voor de rechter te brengen, maar te laten rusten (sepot).

Overeenkomst tussen partijen inhoudende dat hun geschil na de einduitspraak in eerste aanleg direct (zonder hoger beroep) in cassatie aan de Hoge Raad zal worden voorgelegd.

Vermelding in het strafregister (Justitieel Documentatie Systeem / JDS) dat aantekeningen bevat over de keren dat iemand in het verleden verdacht werd van strafbare feiten en over de afloop daarvan (sepot, vrijspraak, veroordeling).

Sanctie die zelfstandig is op te leggen door het Openbaar Ministerie voor misdrijven en overtredingen waarop een gevangenisstraf staat van maximaal zes jaar. Als de verdachte het er niet mee eens is, kan hij hiertegen verzet aantekenen bij de strafrechter.

Werkstraf. Het verrichten van onbetaald werk.

Het deel van de dagvaarding in strafzaken waarin staat waarvan het Openbaar Ministerie de verdachte beschuldigt.

Maatregel die de rechter kan opleggen aan een psychisch gestoorde veroordeelde. De terbeschikkinggestelde kan aan dwangverpleging worden onderworpen of moet zich aan bepaalde aanwijzingen van de rechter houden.

Beslissing van de Raad voor Rechtsbijstand waarmee aan een rechtzoekende voor een bepaalde procedure een advocaat wordt toegewezen.

Een voorstel van de officier van justitie aan de verdachte om een strafzaak buiten de rechter om te doen. Als de verdachte hiermee akkoord gaat, dan ziet de officier af van verdere strafvervolging.

De rechter kan bepalen dat een veroordeelde als bijkomende straf de spullen kwijtraakt die bij hem in beslag zijn genomen.

Iemand over wie aanwijzingen bestaan dat hij mogelijk een strafbaar feit heeft gepleegd. Een verdachte wordt pas een dader genoemd nadat hij onherroepelijk is veroordeeld.

De termijn na afloop waarvan een recht ontstaat of juist verloren gaat of een misdrijf of overtreding niet meer kan worden berecht. Bij verjaring van de uitvoering van een opgelegde straf spreekt men van ‘executieverjaring’.

Het recht dat een getuige op grond van zijn familierelatie met de verdachte of op grond van zijn beroep heeft om vragen van de rechter onbeantwoord te laten. Een getuige mag zich ook verschonen van het geven van een antwoord als hij zichzelf daardoor zou belasten.

Veroordeling die wordt uitgesproken terwijl de verdachte niet in de procedure is verschenen.

Aantal dagen dat de veroordeelde moet vastzitten als hij zijn boete niet betaalt of een taakstraf niet naar behoren verricht.

Iemand die door de rechter tot een geheel onvoorwaardelijke gevangenisstraf van meer dan één jaar veroordeeld is, hoeft die straf doorgaans niet helemaal uit te zitten. Dat geldt niet voor minderjarigen en voor personen die een jaar of minder straf hebben gekregen. Meestal moet iemand tweederde van zijn straf hebben uitgezeten, voordat hij voorwaardelijk in vrijheid wordt gesteld. De voorwaarden, zoals het volgen van een vaardigheidstraining, elektronisch toezicht of een contactverbod, worden door de officier van justitie opgelegd.

Het rechtsmiddel tegen een uitspraak dat kan worden ingediend als men bij verstek (afwezigheid) is veroordeeld is.

Het samenvoegen van verschillende strafbare feiten tot één strafzaak.

Het totaal aantal dagen dat iemand vastzit voorafgaand aan de zitting en onherroepelijke uitspraak. De dagen die iemand in voorarrest heeft door- gebracht worden van een straf afgetrokken.

Verhoor van de verdachte door de officier van justitie om vast te stellen of het Openbaar Ministerie de rechter moet vragen om de verdachte in voorlopige hechtenis te nemen.

Verzamelnaam voor de begrippen bewaring, gevangenhouding en gevangenneming.

De straf die pas uitgevoerd wordt als de veroordeelde zich niet aan bepaalde voorwaarden houdt.

Het verwaarlozen of niet in acht nemen van vormvoorschriften. Ook wel ‘procedurefout’ genoemd.

Beslissing van de rechter als hij het tenlastegelegde feit niet wettig en overtuigend bewezen acht.

Verzoek aan de rechtbank om een rechter in een bepaalde zaak te vervangen, omdat hij partijdig zou zijn.